دیتاسنتر چیست؟
در پاسخ به سوال دیتاسنتر چیست می توان گفت که دیتاسنتر(Data Center) که در فارسی به آن مرکز داده (مرکز اطلاعات یا منبع اطلاعات نیز می گویند) محلی است که از آن برای نگهداری سخت افزار هایی که مورد نیاز برنامه های آنلاین و سایت ها می باشد استفاده می شود. مالکان این سخت افزار ها همان هاستینگ یا سازمان هایی هستند که منابع سخت افزاری مانند سرورهای خود را برای نگهداری به این مراکز می سپارند.
این سرور ها به دلیل نگهداری از سایت ها حتما باید به صورت 24 ساعته و مادام روشن بمانند و از طریق پورت هایی که در اختیار دارند به اینترنت متصل شوند. وظیفه روشن نگه داشتن و اتصال به اینترنت این سرورها به عهده مرکز داده ای می باشد که این سرورها در آنجا نگهداری می شوند.
دیتاسنتر ها به علت نگهداری از سایت ها و برنامه های آنلاین و همچنین اتصال سرور ها به شبکه جهانی اینترنت، دارای حساسیت بسیار بالایی در تمام زمینه ها هستند. به عنوان مثال این مراکز در تابستان به خنک کننده های پر قدرت مجهز می شوند و باید دارای سیستم اطفاء حریق مدرن باشند.
در دیتاسنتر چه چیز هایی نگهداری می شود؟
دیتاسنترها امکاناتی را فراهم کرده اند تا سخت افزار های مورد نیاز هاستینگ و شرکت های دارای سرور را بتوانند در خود جا دهند. هر کدام از این سخت افزار ها برای هدفی خاص نگهداری می شوند. در لیست پایین نمونه ای از سخت افزار هایی که در دیتا سنتر ها نگهداری می شود آورده شده است:
- سرور: Server به کامپیوتر هایی گفته می شود که در آنها اطلاعات وبسایت و اپلیکیشن های اینترنتی نگهداری می شود. به این صورت منابع نرم افزاری برای آنلاین نگه داشتن این وبسایت و اپلیکیشن ها را فراهم می کنند. سرور ها معمولا توسط هاستینگ ها به دیتا سنتر ها سپرده می شوند.
- روتر، سوئیچ و هاب: از روتر، سوئیچ و هاب ها برای مسیر یابی در شبکه ها ( در اینجا منظور شبکه اینترنت می باشد) استفاده می شود. این نوع سخت افزار ها معمولا توسط خود مراکز اطلاعات تهیه می شوند و سرور های مشتریان به این سخت افزار ها متصل می شوند. امروز دیگر از هاب استفاده نمی شود.
- فایروال: از دیورا آتش یا فایروال ها برای جلوگیری از نفوذ به سیستم ها استفاده می شود. به دلیل اهمیت بالای امنیت، در سطح دیتا سنتر ها از دیوارهای آتش سخت افزاری استفاده می شود.
- دستگاه های برق اضطراری: در مراکز اطلاعات دستگاه هایی مانند UPS و یا ژنراتور برای جلوگیری از خاموشی سرور ها در زمان قطعی برق مورد استفاده قرار می گیرد.
- سایر دستگاه های مورد نیاز که به صورت موردی در هر شبکه مورد نیاز می باشد
سخت افزار های جانبی مراکز اطلاعات
مراکز های اطلاعات برای نگهداری و پارتیشن بندی هر کدام از سخت افزارها از کابین (که به آنها رَک “Rack” نیز می گویند) در قسمت های مختلف بهره می برند. این کابین ها نیز ممکن است در قفس هایی (کِیج: Cage) که برای جلوگیری از دسترسی سایرین می باشد نگهداری شوند. بدین صورت امنیت فیزیکی سرور ها نیز تا حد زیادی رعایت خواهد شد.
ویژگی های دیتاسنتر چیست؟
دیتاسنتر ها وظیفه دارند تا به صورت دائم سرورها را روشن نگه دارند. یعنی تمام سخت افزار هایی که به برق نیاز دارند باید به هر نحوی به برق متصل باشند. در صورت قطع برق شهری نیز باید این دستگاه ها از طریق روش هایی مانند باطری های اضطراری یا همان USP ها روشن بمانند.
از دیگر ویژگی های این مراکز این است که باید همیشه اینترنت پر سرعت را در دسترس سرور ها قرار دهند. به دلیل اتصال همیشگی کاربران به سایت در سطح جهان، این اتصال به اینترنت نیز باید به صورت مادام انجام گیرد. هر گونه قطعی اینترنت باعث از دسترس خارج شدن سرور ها خواهد شد. زمان اتصال سرور به اینترنت را آپتایم (Uptime) می گویند که به صورت درصدی است و باید عدد بالای 99 باشد.
امنیت دیتاسنتر ها نیز از همه جهت مهم است. این امر به دلیل ماهیت نگهداری از سرور های سایت ها بسیار ضروری است. به همین جهت مرکز اطلاعات حتی اجازه ورود افراد مختلف مانند مدیران هاستینگ ها را که شاید سرور هایی را به آنها سپرده باشند را نیز نمی دهند.
ارتباط مدیران هاستینگ ها با سرور های خود در مرکز اطلاعات از طریق آدرس اینترنتی یا همان IP و برنامه های مرتبط انجام می گردد. هزینه خرید تمام Ip های مورد نیاز به عهده مشتری یا همان صاحب سرور می باشد.
استاندارد های زیر ساختی مرکز اطلاعات
شاید در دید اول بگویید که استاندارد های زیر ساختی مراکز اطلاعات اهمیتی زیادی ندارند. اما باید به این نکته دقت کنید که داشتن حداقل استاندارد ها برای هر دیتا سنتری باید در اولویت باشد. در هر سال حداقل یک یا دو خبر از اتفاقاتی که در دیتا سنتر ها رخ می دهد گزارش می شود که باعث از دسترس خارج شدن بساری از سایت ها می شود.
شرایط مکانی دیتاسنتر ها
یکی از مهمترین مسایلی که بسیاری از کاربران به آن دقت می کنند این است که دیتاسنتری که سرور های سایت ها را نگهداری می کند در چه منطقه ای می باشد. به عبارتی محل فیزیکی این ساختمان ها نیز می تواند موضوع مهمی باشد. شاید در هنگام خرید هاست یا سرور دیده باشید از لحاظ مکان فیزیکی پلن های ایران و پلن های خارج از همدیگر تفکیک شده اند.
هاست خارج از ایران با هاست داخل ایران برای بسیاری از کاربران اهمیت بالایی دارد. یعنی بسیاری از افراد ترجیح می دهند تا از هاست های ایرانی استفاده کنند. دلیل این انتخاب نیز بعد مسافتی می باشد که بازدید کنندگان سایت های آنها معمولا در داخل ایران می باشند. هر چقدر محل فیزیکی ساختمان دیتا سنتر به بازدیدکنندگان نزدیک باشد، سرعت آنها نیز بالاتر خواهد بود.
ویژگی های ساختمانی
از دیگر مواردی که باید در مکان و ساخت ساختمان فیزیکی دیتاسنترها رعایت شود زلزله خیز نبودن منطقه آن می باشد. به دلیل ارتباط روزانه مردم در سراسر جهان با اینترنت، ممکن است که در بلایای طبیعی این ارتباط از بین برود. به همین دلیل باید ساختمان و منطقه ای مناسب برای آن انتخاب شود.
در تصویر پایین مرکز داده China Telecom را مشاهده می کنید که یکی از بزرگترین دیتاسنتر جهان می باشد. این دیتا سنتر بالای 28 هزار جایگاه را برای نگهداری از سرور ها دارا می باشد. در هر جایگاه نیز می توان تعداد 4 الی 10 سیستم (بسته به ابعداد آنها) نگهداری کرد.
در ایران تعداد نه چندان زیادی (حدود 30) دیتاسنتر وجود دارد که در شهر های مختلفی واقع شده اند. از مهم ترین مراکز داده ایران می توان به آسیاتِک(واقع در برج میلاد)، پارس آنلاین، زیر ساخت، شاتل، مبنا، فن آوا، پارس دیتا و شهراد و …. اشاره کرد. هر کدام از دیتاسنترها به دلیل امکانات ارئه شده توسط خود می توانند دارای مزایا و یا معایبی برای مشتریان خود باشند.
انتخاب یک دیتاسنتر داخلی به دلیل نزدیک بودن به کاربران ایرانی و همچنین دسترسی فیزیکی به محل ساختمان آنها، می تواند گزینه بسیار مناسبی برای سازمان ها و شرکت های هاستینگ باشد. در تصویر پایین، عکسی از دیتاسنتر آسیا تک را مشاهده می کنید.
پیش بینی خطرات و حوادث در دیتاسنترها
حال که دانستیم دیتاسنتر چیست، باید این موضوع را نیز درک کنیم که هر مرکز اطلاعاتی باید تمام خطرات و حوادث احتمالی را پیش بینی کند و راه های جلوگیری از آنها را هم مد نظر قرار دهد. یکی از خطرات احتمالی، دزدی سخت افزار یا نفوذ نرم افزاری به سرور ها می باشد که باید از سمت مرکز اطلاعات جلوگیری شود.
دیتاسنترها برای جلوگیری از دزدی نرم افزاری از فایروال های سخت افزاری در شبکه های داخلی خود استفاده می کنند. همچنین برای جلوگیری از هر گونه خرابکاری یا دزدی سخت افزاری نیز از اتاق یا قفس هایی برای نگهداری کابین های سرور ها بهرمند می شوند.
جلوگیری از آتش سوزی دیتاسنترها
از دیگر موارد پرخطری که بیشترین احتمال را دارد، آتش سوزی در مرکز اطلاعات می باشد. به دلیل استفاده زیاد از تجهیزات الکترونیکی و کابل های برق، خطر آتش سوزی در این مراکز بسیار بالا می باشد. برای جلوگیری از حوادث آتش سوزی نیز می توان از روش های اطفاء حریق استفاده کرد تا به سرور های دیتاسنترها لطمه ای وارد نشود.
از شدیدترین حادثه هایی که برای این مکان ها رخ داده است می توانیم به حادثه آتش سوزی OVH Data Center واقع در فرانسه اشاره کنیم. در تاریخ 10 مارس 2021 (20 اسفند 1399) یکی از ساختمان های این دیتاسنتر دچار آتش سوزی می شود که حدود 3.6 میلیون وب سایت و برنامه آنلاین اینترنتی در سراسر جهان از دسترس خارج شدند. جالب اینجاست که بدانید در سال 2017 نیز این مرکز اطلاعاتی به علت قطعی برق، باعث از دسترس خارج شدن چند صد هزار وبسایت و اپ آنلاین در جهان شده بود.
از این دست اتفاقات هر ساله در جهان در حال رخ دادن است. این مورد اهمیت رعایت نکات استاندارد را برای هر ساختمان مرتبط با اینترنت را یاد آوری می کند. رعایت نکردن این استاندارد ها ممکن است باعث هزینه های جانبی بسیار زیادی برای افراد بسیار زیادی شود.
خلاصه اینکه دیتاسنتر چیست؟
در پاسخ به سوال دیتاسنتر چیست می توان گفت که به محل هایی می گویند که از سرور های کاربران نگهداری می کند. این سرور ها می توانند در داخل خود سایت ها و نرم افزار های آنلاین را نگهداری یا در اصطلاح هاست کنند. انتخاب یک دیتاسنتر خوب می تواند از بسیار از مشکلات در آینده جلوگیری کند.
